سوگها و عزاها

مراسم سوگواری پس از فوت هر کس بالای سر او یا در خانه و یا به هنگام دفن در گورستان اجرا می‌شود. شعرهایی که در این مراسم خوانده میشود ، « اوخشاما » نام دارد. در این شعرها از متوفی تعریف میکنند و نقایص و معایب او را به فراموشی می‌سپارند.

در بین مردمان قدیم آذربایجان ، گریه کردن برای قهرمانان فوت شده یکی از آداب و عادات رسمی بود. روزی که قهرمان می‌مرد ، مردم را در یک جای معین جمع می‌کردند و برای آنها میهمانی ترتیب می‌دادند. مرثیه خوان ، نخست از قهرمانی‌های متوفی سخن می‌گفت و به تعریف و توصیف او می‌پرداخت ، سپس وارد آهنگی حزن انگیز میشد و برای قهرمان  «اوخشاما» می‌خواند.

« اوخشاما » در زمانهای طولانی نه تنها برای قهرمانان ، که برای همه فوت شدگان خوانده می‌شد و از همان رو ، در ادبیات فولکوریک مردم آذربایجان ، تعدادشان فراوان و از نظر مفهوم و معنی رنگارنگ است               

آغاجدا خزه‌ل آغلار

                   ینده گؤزل آغلار

بئله اوغلو اؤلن آنا

                  سرگردان گزه‌ر آغلار

جان قارداش جانیم قارداش

                  آغلاییر جانیم قارداش

باش قویوم دیزین اوسته

                  قوی چیخسین جانیم قارداش

باغچادا تاغیم آغلار

                   باسما یارپاغیم آغلار

  نه قدر ساغام آغلارام

                     اؤلسم تورپاغیم آغلار